Ambarawa Banjoebiroe
10 M-Java
14-3-2013
Japans kamp, Opvangkamp, Republikeins
kamp
Ligging
De plaats Banjoebiroe lag ongeveer 7 km ten zuiden
van Ambarawa. Deze gevangenis (een voormalige Jeugdgevangenis) bevond zich
ten oosten van de plaats zelf, aan de rand van het moeras Rawa Pening. Er
waren hoofdzakelijk eenpersoons-cellen, daarnaast grotere cellen in het
hoofdgebouw in 2 etages. Op 7-8-1945 werd het kamp vergroot met het
naastgelegen terrein met 3 loodsen (barakken), 5 officierswoningen en 3
tussengelegen huisjes, alles ten behoeve van de transporten uit Moentilan. |
Kampbewaking
Japans kamp, Opvangkamp: Japanse soldaten, later
Britse militairen
Republikeins kamp: Pemoeda’s, later Politie
Kampleiding
Japans kamp, Opvangkamp: Mw J.Eichelberg-Kappelaar
Republikeins kamp: Mw Kruimel
Transporten
datum |
binnengekomen uit |
vertrokken naar |
aantal per transport |
aantal in kamp |
type personen |
|
JAPANS KAMP |
|
|
|
|
|
|
|
|
5300 |
vr,ki |
|
OPVANGKAMP |
|
|
|
|
|
|
Vertrokken
(1) |
|
|
vr,ki |
xx-09-1945 |
|
Gebolost
(2) |
|
|
vr,ki |
|
|
|
|
4700 |
vr,ki |
|
|
Soerabaja |
450 |
|
vr,ki |
xx-11-45
(5) |
|
|
|
2400 |
vr,ki |
|
Amb:
Banjoeb 11 |
|
|
|
ma,vr,ki |
|
|
Amb:
|
500 |
|
ma,vr,ki |
|
|
Evacuatie
(6) |
1500 |
0 |
ma,vr,ki |
|
REPUBLIKEINS KAMP |
|
|
|
|
xx-12-1945 |
Omgeving (7) |
|
80 (8) |
80 |
vr,ki |
xx-04-1946 |
Soer: Sinkokan |
|
250 (9) |
330 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
Sal: Sinoman |
|
98 |
378 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
Sal: HCS |
|
491 |
919 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
Sal: Sinoman (10) |
|
178 |
1008 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
Sal: Sinoman (11) |
|
154 |
1194 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
Sal: Huis Bär |
|
19 (12) |
1270 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
Sal: Gevangenis |
|
30 (13) |
1300 |
jo,ma |
xx-05-1946 |
Sal: Huis Don Griot |
|
17 |
1317 |
vr,ki |
xx-05-1946 |
|
Vrijgelaten (14) |
25 |
1292 |
vr,ki |
xx-06-1946 |
|
Evacuatie (15) |
1292 |
0 |
ma,vr,ki |
jo=jongens (boven 15 jaar), ki=kinderen,
ma=mannen, vr=vrouwen
Amb=Ambarawa, Sal=Salatiga, Soer=Soerakarta; Fort
WI=Fort Willem I
(1) Indo-Europeanen mochten
het kamp verlaten
(2) vertrek naar familie in
andere kampen (zie naamlijst NIOD, IC 033184), later door RAPWI verboden
(3) peildatum
RAPWI, rapport Schouten, IC 081820
(4) vier RAPWI-transporten
op achtereen volgende dagen, per trein vanuit Semarang
(5) peildatum “begin november 1945” Rode Kruis, verslag IC 054927, pg 3
(6) naar Semarang in
diverse opvangkampen (o.a. Lampersari en Halmaheira)
(7)
Oengaran
(8)
in cellenblok E+F
(9)
in cellenblokken A+B en C+D
(10)
groep uit Huis de Witte
(11)
groep uit Perwari
(12)
in de paardenstal
(13)
in de goedang
(14)
6 vr (met hun kinderen) kozen voor WNI (sommigen kwamen later weer terug in het
kamp)
(15) geleidelijk per vrachtauto naar Soerakarta
(vliegveld Panasan), dan per vliegtuig naar Semarang of Batavia
Omstandigheden
Opvangkamp
WONEN. Het kamp had dikke
muren en was goed te verdedigen tegen aanvallen van de pemoeda’s. VOEDING. Reeds op
24-08-1945 werd volop ruilhandel gedreven aan de poort: fruit, vlees, kip,
vis tegen kleding; het eten uit de kampkeuken was nog weken lang slecht:
soep, wat rijst, soms pap, geen ontbijt; begin oktober werd het verstrekte
eten veel beter: eieren, blikjes vlees en melk, cacao, vruchten. WATER. Het leidingwater
werd medio oktober door de pemoeda’s afgesneden door de hoofdtank bij de bron
leeg te laten lopen; drinkwater werd verkregen door putwater te reinigen met
caporiet; er was voldoende putwater om te baden en te wassen. KLEDING. In november was
nog steeds geen kleding en schoeisel ontvangen. MEDISCHE ZORG. Er waren 5
artsen en 14 verpleegsters; er was een klein matig geoutilleerd kamphospitaal.
Er was een groot gebrek aan medicijnen. STERFGEVALLEN. Begin
september waren er nog steeds doden te betreuren, 3 à 5 per dag. BRANDHOUT. Er was een
groot gebrek aan brandhout. |
Omstandigheden Republikeins kamp
VOEDING. Slecht: 2x per dag rijstepap met
groente, 1x rijst met gekookte groente (gendjer); gaarkeuken WONEN. Slapen op houten vlonders op schragen,
overvol, elektrisch licht WATER. Waterleiding, een put, enige wasplaatsen
aanwezig; zich wassen haast niet mogelijk SANITAIR. Aanwezig, extra provisorische hokjes
van gedek bijgebouwd, net voldoende MEDISCHE ZORG. Niet aanwezig; 6 ernstig zieken
naar ziekenhuis in Ambarawa, 2 meisjes overleden CORVEE. jo,ma buiten het kamp
(plantsoenwerkzaamheden), vr binnen het kamp BEZOEK. Indonesische vrouwen brachten etenswaren |
Literatuur
Japans kamp
Beekhuis,
H. e.a. – Geïllustreerde Atlas van de Bersiapkampen in Ned. Indië 1945-1947,
2009, pg 123-124
Blaauw, J.J. – Dagboek
oorlogsjaren, in Hé, haal die oorlog van mijn schouders, 1991, pg 223-228
Boer-van Kammen, J.M. de –
Dagboek, NIOD, IC-dagboek 119
Broeshart, A.C. et al –
Vrede, maar geen bevrijding, 1989, pg 46
Bussemaker, H.Th. –
Bersiap! Opstand in het paradijs, 2005, pg 155, 171
Dulm, J. van e.a. – Atlas
van de Japanse kampen, Deel I, 2000, pg 150; Deel II, 2002, pg 121 e.v.
Groen, P.M.H. –
Patience and bluff, Mededelingen Sectie
Mil. Geschiedenis, deel 8, 1985, pg 146, 148
Hedon, Ludus – Krokkot,
1995, pg 49 e.v.
Jongh, Wil de – Olie,
zweet, een traan en een lach, 1980
NIBEG-rapport
nr 1, 5 dec. 1945, NIOD, IC 060369, pg 3
Scholtens
– RAPWI-rapport Midden-Java, NIOD, IC 055795=SMG, Doos 0214, 1A, Evacuation, pg
1-6
Schouten, C. –
RAPWI Geschiedkundig Overzicht, NIOD, IC 081820, pg 92
Tull, wingcommander – Situation reports, Liddell Hart Centre, King’s
College,
Verslag CIB, Rode
Kruis, NIOD IC 054927 (7 pagina’s)
Voorneman, Richard N. –
Banjoebiroe 11, dagboeken-supplement,
1995
Warner, Joh. A.G. – Java
1942-1945, Kampschetsen, 1984, pg 55-61
Zewald, C.A. – Rapport
kampen Midden-Java, NA, Commandant
Zeemacht (2.13.72), 339
Literatuur Republikeins kamp
Beekhuis, H. e.a. – Geïllustreerde Atlas van de
Bersiapkampen in Ned. Indië 1945-1947, 2009, pg 123-124
Ommen-Douwes, Tine van - Persoonlijke mededeling
Wal, E. van der – Bersiap-kampen Salatiga
1945-1947, juli 2006, pg 31-33
Foto’s/Tekeningen
Ommen-Douwes, Tine van - Persoonlijke mededeling
Wal, E. van der – Bersiap-kampen Salatiga
1945-1947, juli 2006, pg 33
Plattegrond
Beekhuis, H. e.a. – Geïllustreerde Atlas van de
Bersiapkampen in Ned. Indië 1945-1947, 2009, pg 124
Wal, E. van der – Bersiap-kampen Salatiga
1945-1947, juli 2006, pg 32
Huidige
situatie
Het gebouwencomplex is nu een
kazerne.
Plattegrond,
tekeningen, foto’s
zie
www.japanseburgerkampen.nl