Pakanbaroe       Pakanbaroe-spoorweg      M-Sumatra

 

                                                                                                                                                                         5-4-2013

Japanse kampen

 

Ligging

De Pakanbaroe-spoorweg moest een rail-verbinding tot stand brengen tussen Sawahloento/Moeara (aan de zuidzijde) naar Pakanbaroe (aan de noord-zijde), nodig voor (a) afvoer van steenkolen uit de mijnen van Midden-Sumatra naar de Oostkust van Sumatra en naar Singapore, onmisbaar voor de Japanse oorlogvoering en (b) eventueel transport van Japanse troepen van Malakka naar Midden-Sumatra in geval van een geallieerde aanval op Sumatra. De spoorlijn, ongeveer 220 km lang, kwam op 15-08-1945 gereed.

Er waren langs de spoorweg totaal 14 verschillende kampen (genummerd 1 t/m 14); ten tijde van de Japanse capitulatie waren alleen de kampen 1, 2, 3, 9, 10 en 11 nog in gebruik.

Algemene literatuur

Beekhuis, H. e.a. – Geïllustreerde Atlas van de Bersiapkampen in Nederlands-Indië 1945-1947, 2009, pg 36-37

Boissevain, Gon en Lennie van Empel – Vrouwenkamp op Java, 2e druk, 1991, pg 299, 321

Dulm, J. van e.a. – Atlas Japanse kampen, Deel 1, 2000, pg 65-67, Deel 2, 2002, pg 58-61

Fraters van Tilburg, Fr Gonzaga – Verleden en Heden Congregatie Fraters van Tilburg, 1946, nr 5, pg 50-53

Hovinga, Henk – Eindstation Pakan Baroe, 1943-1945, 4e druk, 1996

Hovinga, Henk – Met de dood voor ogen, 2005, pg 105-111

Man, J.Th.A. de – Opdracht Sumatra, Het korps Insulinde 1942-1946, 1987, pg 138

Neumann, H. en E. van Witsen – De Sumatra Spoorweg, 2e druk, 1984, pg 165-168

Waterford, Van – Prisoners of the Japanese in World War II, 1994, pg 273

 

Kamp 1, Pakanbaroe

Ligging

Dit kamp was het basiskamp in Pakanbaroe, gelegen aan de Siak-rivier.

Kampleiding

wingcommander P.S.Davis

Transporten

Bij de Japanse capitulatie zaten hier een onbekend aantal krijgsgevangenen; op 17-10-1945 werd het kamp ontruimd, alle krijgsgevangenen gingen naar Kamp 2.

Gebeurtenissen

Op 23-08-1945 werden de mannen nog op corvee gestuurd door (agressieve) Koreaanse bewakers, maar voor­tijdig naar huis gestuurd; de Japanners verbrandden alle kampadministratie. Op 24-08-1945 werd de gevan­genen meegedeeld, dat Japan had gecapituleerd.

Literatuur

Hovinga, Henk – Eindstation Pakan Baroe, 1943-1945, 4e druk, 199, pg 252

 

Kamp 2, Soengeitengkirang

Ligging

Dit kamp was ook een basiskamp, slechts 3 km verwijderd van Kamp 1; het was tevens een zieken­kamp. Na de Japanse capitulatie werd dit kamp het verzamelkamp van alle nog aanwezige krijgsgevangenen.

Kampcommandant

kapitein Miyasaki.

Kampleiding

wingcommander P.S.Davis

Transporten

datum

binnengekomen

uit

vertrokken

naar

aantal

per

transport

aantal

in

kamp

type

personen

23-08-1945

 

 

 

?

kr

xx-08-1945

Van boven

 

 

 

kr

xx-09-1945

Van boven

 

 

 

kr

xx-09-1945

 

Singapore (1)

 

 

kr

22-09-45 (2)

 

Singapore (1)

 

 

kr (3)

29-09-1945

Kamp 9

 

 

 

kr (4)

06-10-1945

Kamp 3

 

 

 

kr (4)

xx-10-1945

Kamp 10 en 11

 

 

 

kr (4)

xx-11-1945

 

Evacuatie (5)

 

 

kr (4)

25-11-45 (6)

 

Evacuatie (5)

 

0

kr (4)

kr=krijgsgevangenen

Van boven=uit hoger gelegen kampen langs de spoorweg

(1) ernstig zieke brancard-patiënten per vliegtuig, overigen per boot

(2) laatste transport naar Singapore

(3) Engelsen en Australiërs

(4) Nederlanders
(5) naar Padang, Medan (HBS) en Palembang

(6) laatste transport verliet het kamp

Gebeurtenissen

20-08-1945  kapitein Myasaki verbrandde alle kampadministratie

23-08-1945  wingcommander Davis doorbrak het zwijgen van de Japanners en liet de volksliederen zingen

24-08-1945  Myasaki gaf toe dat Japan had gecapituleerd

xx-08-1945  magazijnen werden geopend: kleding, voeding en medicijnen kwamen te voorschijn; achter­gehouden post en Rode Kruis-pakketten werden ontdekt; barakken werden gerepareerd (dak­lekkages verholpen); iedereen kon vrij rondlopen in het kamp; men kon zijn eigen eten koken

06-09-1945  Major E.F.Lodge kwam per boot aan in Pakanbaroe en ging onmiddellijk naar Kamp 2

15-09-1945  Lady Mountbatten bezocht het kamp; geallieerde officieren inspecteerden het kamp: hulp­ver­lening werd verbeterd

Literatuur

Dulm, J. van e.a. – Atlas Japanse kampen, Deel 1, 2000, pg 67 (foto Lady Mountbatten)

Hovinga, Henk – Met de dood voor ogen, 2005, pg 104 (plattegrond)

Neumann, H. en E. van Witsen – De Sumatra Spoorweg, 2e druk, 1984, pg 152-162

 

Kamp 3, Taratakboeloeh

Ligging

Dit kamp lag aan de Kampar Kana-rivier op 17 km van Kamp 1; de hier aangelegde spoorbrug moest bewaakt worden in verband met regelmatig voorkomende overstromingen.

Kampleiding

wingcommander P.S.Davis; dagelijkse leiding: captain Armstrong.

Ontruiming

Op 06-10-1945 werd het kamp ontruimd, alle krijgsgevangenen gingen naar Kamp 2.

 

Kamp 9, Logas

Ligging

Dit kamp lag 142 km van Kamp 1, bij de plaats Logas; hier was een grote werkplaats opgericht voor het onderhoud van de spoorweg.

Kampleiding

kapitein J.S.Rosier

Transporten

datum

binnengekomen

uit

vertrokken

naar

aantal

per

transport

aantal

in

kamp

type

personen

15-08-1945

 

 

 

??

kr

29-09-1945

 

Kamp 2 (1)

 

0

kr

kr=krijgsgevangenen

(1) per trein

Gebeurtenissen

Op 25-08-1945 werd de gevangenen meegedeeld, dat Japan had gecapituleerd.

Op 26-08-1945 hield Dr A.Leen een dankdienst.

Literatuur

Hovinga, Henk – Eindstation Pakan Baroe, 1943-1945, 4e druk, 199, pg 252

Jacobs, G.F. – Wedloop met de moesson, 1965, pg 115

Neumann, H. en E. van Witsen – De Sumatra Spoorweg, 2e druk, 1984, pg 152

 

Kamp 10, Loeboekambatjan

Ligging

Dit kamp lag ongeveer 160 km van Kamp 1; 16 km verderop vond op 15-08-1945 de aansluiting plaats met het zuidelijke aangelegde deel van de spoorweg.

Transporten

datum

binnengekomen

uit

vertrokken

naar

aantal

per

transport

aantal

in

kamp

type

personen

15-08-1945

 

 

 

??

kr

21-08-1945

 

Kamp 2 (1)

 

0

kr

kr=krijgsgevangenen

(1) per trein

Literatuur

Hovinga, Henk – Eindstation Pakan Baroe, 1943-1945, 4e druk, 199, pg 251

 

Kamp 11, Koenatanrivier 1

Ligging

Dit kamp lag ongeveer 180 km van Kamp 1, ongeveer 4 km verwijderd van het punt, waar de spoor­weg op 15-08-1945 werd voltooid.

Transporten

datum

binnengekomen

uit

vertrokken

naar

aantal

per

transport

aantal

in

kamp

type

personen

10-08-1945

Van boven

 

 

800

kr

24-08-45 (1)

 

Kamp 2 (2)

 

 

kr

31-08-45 (3)

 

Kamp 2

 

0

kr

kr=krijgsgevangenen

(1) eerste transport naar basiskamp

(2) op platte treinwagon via Lagos (overnachting)

(3) laatste transport, inclusief alle spullen van het kamp

Wonen

Het is een nauw en smerig kamp; de mannen zaten of lagen op elkaar gepakt.

Literatuur

Hovinga, Henk – Eindstation Pakan Baroe, 1943-1945, 4e druk, 199, pg 250

 

Transit camp

Ligging

Dit kamp werd ingericht in de nabijheid van het vliegveld voor de opvang van diegenen, die per vliegtuig werden geëvacueerd.

Kampleiding

Mw A.P.Blogg.

Wonen

Men kon slapen in bedden, voorzien van klamboes (een geweldige luxe!).

Verzorging

.Men werd verzorgd door ex-krijgsgevangenen, die deze taak met grote inzet vervulden.

Literatuur

Bos, H. van den – Vrouwenkampen Padang en Bangkinang, deel 1 (ook in Engelse vertaling)

Ouden-Hille, M.H. den – Ik wou dat ik een vlinder was, 1983, pg 158

 

 

Voor informatie over de periode van de Japanse bezetting

zie www.japansekrijgsgevangenkampen.nl (o.a. kaart met kamplokaties)

 

 

Index          Sumatra-kampen