Bersiapkampen:
Toelichting
25-2-2013
|
De
term “bersiap” heeft betrekking op de periode direct na de Japanse
capitulatie op 15-8-1945. In het
voormalig Nederlands-Indië (met name op Java) probeerden nationalisten (ook
wel pemoeda’s genoemd) te verhinderen dat de Nederlanders weer het gezag over
Indië zouden herstellen. Alle
volboed-Nederlanders, zowel burgers als militairen, waren door de Japanners
geïnterneerd in zogenaamde Japanse burgerkampen of Japanse krijgsgevangenkampen.
De halfbloed Nederlanders, ook wel Indo’s genoemd, werden deels ook geïnterneerd,
maar vele Indo’s bleven buiten de kampen (afhankelijk van het percentage
Indisch bloed); zij werden daarom soms wel “buitenkampers” genoemd. Direct
na de capitulatie van Japan ontstond er een machtsvacuüm (de Japanners vertrokken,
de Nederlanders zaten in kampen, de Engelsen (die het gebied van het voormalig
Nederlands-Indië door de geallieerde autoriteiten onder hun gezag kregen)
kwamen pas in de loop van oktober 1945, dus ongeveer 2 maanden na het vertrek
van de Japanners, daadwerkelijk op
Java en de andere eilanden van Indië aan wal. De
Indonesische nationalisten maakten van dit machtsvacuüm gebruik om overal
(met name op Java) de macht in handen te nemen. Dit ging gepaard met rampok-
en moordpartijen (vooral in de grote steden) en internering van
Nederlanders, die de Japanse kampen hadden verlaten om familieleden op te
zoeken en terug te keren naar hun oorspronkelijke woonplaatsen of van Indo’s,
die tijdens de Japanse bezetting niet waren geïnterneerd. Deze internering
van Nederlanders door de Indonesiërs vond plaats in zogenaamde Republikeinse
kampen. Om
te voorkomen, dat zij werden geïnterneerd door de Indonesiërs, zochten vele
Nederlandse families bescherming in gebouwen of woonwijken, die eerst nog
door Japanners, later door Engelsen, weer later door Nederlandse militairen
werden beschermd. Deze kampen worden aangeduid als Opvangkampen. De
term Bersiapkampen wordt nu gebruikt voor drie soorten kampen: (1)
de Republikeinse kampen, waarbij totaal ongeveer 50.000
Nederlanders door de Indonesiërs werden geïnterneerd (periode oktober 1945
tot mei 1947), (2)
de ex-Japanse kampen, waarin totaal ongeveer 100.000
Nederlanders verbleven in afwachting van hun evacuatie naar Nederland of hun
overbrenging naar speciaal ingerichte Opvangkampen (periode augustus 1945
tot medio 1946) en (3)
de Opvangkampen, waarin ongeveer 100.000 Nederlanders
verbleven in afwachting van hun evacuatie naar Nederland of hun terugkeer in
de Indische samenleving. |